[ZDJĘCIA] Tyskie obchody 80. rocznicy Tragedii Górnośląskiej

Po zakończeniu II wojny światowej tysiące mieszkańców Górnego Śląska - naszych dziadków, ojców, braci - zostało brutalnie oderwanych od swoich rodzin i wywiezionych do sowieckich obozów pracy. Wielu z nich już nigdy nie wróciło do domu. Dzięki wnikliwej pracy doktora Wojciecha Schäffera zachowały się świadectwa mieszkańców terenów Wilkowyj, skąd 80 lat temu deportowano ponad 30 osób. Ich losy oraz to, że części rozmówców W. Schäffera dziś już nie ma wśród nas sprawiają, że musimy przywiązywać szczególną wagę do pamięci o latach minionych. Pamięć o ofiarach Tragedii Górnośląskiej to nasz obowiązek wobec przeszłych i przyszłych pokoleń.

W niedzielę 2 marca odbyła się msza święta i uroczystości przy pomniku, po których była możliwość zapoznania się z informacjami o tym tragicznym okresie w historii Tychów oraz innych rejonów Górnego Śląska. Wykład dotyczący powstania trzytomowej publikacji, w której zebrane zostały dane internowanych i deportowanych do ZSRR wygłosił jej autor dr Dariusz Węgrzyn, zaś dr Wojciech Schäffer i Jan Gąsior omówili przyczyny oraz okoliczności aresztowania i internowania mieszkańców Wilkowyj, a także ich wywózkę na Wschód i obozy pracy do których trafili.

O Tragedii Górnośląskiej

Tragedią Górnośląską określa się szereg represji wobec cywilnej ludności Górnego Śląska, które miały miejsce w pierwszej połowie 1945 r., u schyłku drugiej wojny światowej, kiedy linię Wisły przekroczyły oddziały Armii Czerwonej.

Sowiecka ofensywa doprowadziła do zajęcia Górnego Śląska, uznając go za część Niemiec, czyli teren przeznaczony do zdobycia, a nie do wyzwolenia. Brak zrozumienia dla specyficznych stosunków na tym terenie, wynikających z jego przeszłości, skutkował często wrogim podejściem do mieszkających tu ludzi. Z tego względu na śląskich ziemiach dochodziło do szeregu brutalnych zachowań wobec ludności cywilnej - grabieży, internowania, masowych mordów, gwałtów i tortur, a także deportacji do obozów pracy w ZSRR, skąd wielu Ślązaków nigdy nie wróciło do domów.

Udział w tych działaniach mieli niestety także Polacy wspomagający sowietów wkraczających do miejscowości Górnego Śląska (członkowie nowych władz komunistycznych i Milicji Obywatelskiej) we wskazywaniu osób do internowania i wywózek, a także pomoc w aresztowaniach.

To te wydarzenia, tak wciąż mało znane w powszechnej świadomości historycznej, są głównym tematem obchodów mających na celu zachowanie pamięci tej tragicznej karty w historii regionu i całego kraju.
Uroczystości organizowane są wspólnie przez województwa śląskie i opolskie, które ustanowiły bieżący rok Rokiem Tragedii Górnośląskiej.

Nad wydarzeniami rocznicowymi honorowy patronat objęli Marszałek Sejmu RP i Marszałek Senatu RP, a Senat RP, przyjmując uchwałę w tej sprawie, złożył hołd pamięci represjonowanym przez Armię Czerwoną.

Pamięć o wydarzeniach roku 1945 trwa także w rodzinnych przekazach mieszkańców Tychów. To tu, w 2016 roku, przy kościele w Tychach-Wilkowyjach odsłonięto pomnik poświęcony ofiarom Tragedii Górnośląskiej. Losy mieszkańców dzielnicy kilkanaście lat temu (2011-2015) zebrał historyk, doktor Wojciech Schäffer, rozmawiając z tymi, którzy jeszcze pamiętali wydarzenia z początku 1945 roku. Można powiedzieć, że był to ostatni moment na takie działania, gdyż od tego czasu wielu rozmówców zmarło. Dzięki wnikliwym poszukiwaniom dokumentów z tamtych czasów i świadectwom żyjących, udało się odtworzyć wówczas listę ponad 30 osób. Poza jednym nieletnim, osadzonym w obozie w Mysłowicach, wszyscy zostali deportowani z terenu Wilkowyj (w tym kilka z dawnego Potysza dziś leżącego w granicach tej dzielnicy) do przymusowej pracy w Związku Radzieckim. Spośród tych osób połowa nie wróciła do swoich domów, tracąc życie w obozach lub w czasie katorżniczej pracy. Podobny los spotkał wtedy tysiące ludzi z terenu Górnego Śląska.

Pomnik w Wilkowyjach upamiętnia nie tylko ofiary wywózki do ZSRR, ale także osoby które doznały jakichkolwiek krzywd na miejscu, na Górnym Śląsku. Do tych ofiar można także z pewnością zaliczyć pochodzącego z Paprocan ks. Pawła Kontnego - chrystusowca, który został zamordowany przez żołnierzy sowieckich 1 lutego 1945 r. w Lędzinach stając w obronie dwóch dziewczyn. Miał wtedy wypowiedzieć do sowietów słowa: „To tak przyszliście nas wyzwalać?!”. Ofiarami Tragedii Górnośląskiej byli także członkowie rodzin deportowanych (żony i dzieci), którzy po zabraniu na Wschód głównych żywicieli, pozbawieni byli często środków do życia.