Rocznica stanu wojennego. Pamięci jednego z 9 górników z „Wujka”

Uroczystości przy Lampie Górniczej na osiedlu A

W czwartek, 16 grudnia, w rocznicę pacyfikacji strajku górników w kopalni „Wujek”, przy Lampie Górniczej na osiedlu A w Tychach upamiętniono te wydarzenia. Wziął w nich udział m.in. Maciej Gramatyka- z-ca prezydenta Tychów.

Lampa w sposób symboliczny podkreśla górniczy charakter osiedla.

- Dodatkowego znaczenia nadają jej umieszczone tablice upamiętniające 9 górników z kopalni „Wujek” poległych w wyniku pacyfikacji strajku dokonanej 16 grudnia 1981 roku przez milicjantów plutonu specjalnego ZOMO. Pielęgnowanie pamięci o poległych, którzy oddali życie za Polskę jest naszym obowiązkiem, dlatego z inicjatywy tyskich radnych w 2017 roku powstała tablica, a latem tego roku pojawiły się na niej nazwiska poległych wówczas górników - powiedział Maciej Gramatyka- z-ca prezydenta Tychów.

W grudniu 1981 roku siły milicyjne i wojskowe spacyfikowały 12 strajkujących zakładów pracy. Wśród zakładów, których pracownicy przystąpili wówczas do strajku, były także Fabryka Samochodów Małolitrażowych w Tychach i Zakłady Mechanizacji Budownictwa ZREMB. Pod powierzchnią ziemi strajkowali górnicy kopalń „Ziemowit” w Lędzinach i „Piast” w Bieruniu Nowym. Górnicy z „Ziemowita” wyjechali na powierzchnię 24 grudnia, górnicy z „Piasta” strajkowali najdłużej, bo aż do 28 grudnia. Wielu pracowników kopalni „Ziemowit” w Lędzinach mieszkało właśnie w Tychach na osiedlu A.

Odsłonięcie tablicy poświęconej jednemu z 9-ciu z Wujka

Wcześniej, w poniedziałek, 13 grudnia w Szkole Podstawowej nr 14 z Oddziałem Dwujęzycznym im. Armii Krajowej odsłonięto tablicę pamiątkową poświęconą pamięci Joachima Gnidy - jednego z 9-ciu górników z kopalni „Wujek” poległych w wyniku pacyfikacji strajku w kopalni 16 grudnia 1981 roku.

Joachim Gnida związany był z Tychami - tu spędził dzieciństwo i uczęszczał do szkoły podstawowej. W wydarzeniu wzięli udział m.in. siostra i brat zabitego górnika, Maciej Gramatyka - z-ca prezydenta Tychów ds. Społecznych oraz Barbara Konieczna - przewodnicząca Rady Miasta Tychy.

Joachim Gnida urodził się 5 stycznia 1953 roku w Mikołowie w domu Eryka i Heleny Gnidów, wychowywał się z trojgiem rodzeństwa. Po zakończeniu edukacji w Szkole Podstawowej im. Karola Świerczewskiego w Tychach (1968) - obecnie Szkoła Podstawowa nr 14 z Oddziałem Dwujęzycznym im. Armii Krajowej w Tychach - zaczął uczęszczać do Zespołu Szkół Zawodowych dla Pracujących Piotrowickiej Fabryki Maszyn w Katowicach-Piotrowicach, które ukończył w 1971 roku z tytułem zawodowym tokarza, następnie podjął pracę w zakładzie. W celu polepszenia swojej sytuacji finansowej rozpoczął 14 września 1972 roku pracę w KWK „Wujek”, początkowo na stanowisku ładowacza, później młodszego cieśli, a wreszcie jako górnik.

16 grudnia 1981 roku w czasie pacyfikacji strajku przez siły milicyjno-wojskowe Joachim Gnida otrzymał postrzał w głowę. Ciężko ranny został przewieziony do Centralnego Szpitala Górniczego w Katowicach-Ochojcu, gdzie nie odzyskawszy przytomności zmarł dwa tygodnie później - 2 stycznia 1982 roku, o godz. 11.50. Pozostawił żonę Renatę oraz osierocił córkę Aleksandrę (ur. 1979 r.). Jego pogrzeb odbył się 7 stycznia 1982 roku, został pochowany na cmentarzu ewangelickim w Mikołowie. 29 sierpnia 1990 roku został pośmiertnie odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi z Mieczami przez prezydenta RP na Uchodźstwie Ryszarda Kaczorowskiego, zaś 7 grudnia 1992 roku - Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski przez Prezydenta RP Lecha Wałęsę. Otrzymał także Honorową Odznakę Miasta Katowice. W 2015 roku pośmiertnie odznaczony Krzyżem Wolności i Solidarności.

Wystawa „Wolność”

Wydarzeniem towarzyszącym miejskim obchodom tych rocznic jest wystawa „Wolność” w Galerii na Wolności (pl. Wolności 3).

To wspólny projekt artystyczny trzech niezależnych twórców związanych z Tychami: Jacka Boczara (fotografia, kolaż), Andrzeja Ciołka (grafika) i Bartosza Hadrysia (malarstwo). W tej przestrzeni dla sztuki nieoczywistej i nie-mainstremowej, twórcy zaproszą do refleksji nad wolnością: czym była przez ostatnie dekady i jest dla nas obecnie. Trudno o lepszy czas i kontekst do rozważań nad tymi kwestiami. Wystawę będzie można oglądać do 11 stycznia 2022 roku.

Organizatorzy: Miasto Tychy
Miejskie Centrum Kultury w Tychach
Muzeum Miejskie w Tychach