Śląsk 1978-1983. Oprowadzanie po wystawie z tłumaczeniem na polski język migowy

Pierwsza krytyczna wystawa Tyskiego Klubu Fotograficznego KRON. Działał przy Zakładowym Domu Kultury „Teatr Mały” Fabryki Samochodów Małolitrażowych Bielsko-Biała Zakład nr 2 w Tychach w latach 1976-1983. Grupa rozwiązała się 40 lat temu. To także pierwsza wspólna wystawa grupy od 1983 roku.

Jej trzon tworzyli: Michał Cała (ur. 1948), Tadeusz Kluba (ur. 1951), Krzysztof Pilecki (ur. 1958), Henryk Rączkowski (1952-2008), Mieczysław Wielomski (1948-2018) i Zbigniew Zalewski (ur. 1951). Wszyscy rozwinęli indywidualne kariery, jako członkowie ZPAF, fotoreporterzy, nauczyciele fotografii czy fotografowie krajoznawcy, dorobek grupy jednak, który odegrał w ich życiu twórczym rolę kluczową, przez lata pozostawał rozproszony i niezbadany.

Krótka i wymowna nazwa to pomysł Mieczysława Wielomskiego, założyciela Klubu - kron to szkło techniczne charakteryzujące się dużą przejrzystością, stosowane w mikroskopach, lornetkach, aparatach fotograficznych.

Członkowie tego kolektywu na przełomie lat 70. i 80. XX wieku dokumentowali Śląsk - kolonie robotnicze i familoki, często tuż przed wyburzeniem (Kaufhaus w Rudzie Śląskiej czy Martinschacht w Świętochłowicach), fotografowali hałdy i tereny przemysłowe (np. w Bytomiu, Chorzowie, Katowicach, Rudzie Śląskiej, Rybniku, Świętochłowicach i Zabrzu), ale też ludzi w tym krajobrazie. Nazywali siebie „młodymi gniewnymi”, silną inspirację czerpiąc z kina brytyjskiego nowej fali lat 60. XX wieku. Stali w kontrze do oficjalnych fotografii publikowanych w prasie. Ich zdjęcia wyróżniają się tematem, stylem i krytycyzmem. Mawiali, że Śląsk był ciemny, czarny, smolisty i takie też były ich fotografie.

Na wystawie, której kuratorami są Ewelina Lasota i Michał Łuczak, prezentujemy blisko 70 prac - zarówno współczesnych wydruków, jak i oryginalnych odbitek ze zbiorów Muzeum Miejskiego w Tychach. To pierwsza próba opracowania rozproszonego dorobku KRONU, która przywraca im ważne miejsce w historii polskiej fotografii, uzmysławiając aktualność podejmowanych tematów, bo już kilka dekad temu dostrzegli konsekwencje procesów, z którymi ciągle się mierzymy.

Celem jest także skonfrontowanie autorskiej i oficjalnej / propagandowej wizji regionu oraz refleksja nad manipulacyjną / imaginacyjną siłą fotografii. To propozycja wystawiennicza nie tylko dla osób zainteresowanych fotografią dokumentalną, ale poruszająca ważne wątki związane z transformacją Górnego Śląska - krajobrazu przemysłowego i postindustrialnego - i wiążących się z nim kwestii społecznych, ekologicznych czy ekonomicznych, pokazująca ich wagę i aktualność.

Twórcy biorący udział w wystawie:

Michał Cała (ur. 1948) - członek KRONU (1978-1983) oraz Okręgu Śląskiego Związku Polskich Artystów Fotografików (od 1983), absolwent Politechniki Warszawskiej (Wydział Mechaniczny Energetyki i Lotnictwa), w latach 1975-1992 dokumentował śląski krajobraz przemysłowy, w efekcie czego powstał najważniejszy w jego dorobku cykl czarno-białych fotografii Śląska. Zdobywca wielu nagród, m.in. Grand Prix na Biennale Krajobrazu Polskiego w Kielcach (1979, 1983). Jego fotografie były publikowane w albumach: „Antologia fotografii polskiej 1839-1989” (Bielsko-Biała: Lucrum, 1999), „Polska fotografia w XX wieku” (Warszawa: ZPAF, 2007), „Śląska Fotografia Artystyczna” (Katowice: Fundacja Wielki Człowiek, 2019). Autor indywidualnych albumów: „Śląsk” (Kraków: Galeria Zderzak, 2006), „Śląsk i Galicja” (Kraków: Muzeum Historii Fotografii, 2015). Od 2017 roku jest reprezentowany przez MMX Gallery w Londynie.

Tadeusz Kluba (ur. 1951) - instruktor fotografii w Spółdzielczym Domu Kultury „Tęcza” w Tychach (1974-1976), członek KRONU (1976-1983) oraz Katowickiego Towarzystwa Fotograficznego (1978-1981), fotoreporter „Solidarności Jastrzębie” (1981-1982). Po internowaniu w stanie wojennym wyemigrował do Francji (1983). Fotoreporter dziennika „Sud Ouest” (1983-2014), współpracował z wieloma agencjami fotograficznymi (AFP, Maxppp, Visual, EPA) oraz wydawnictwami (m.in. Gallimard, Albin Michel). Jego zdjęcia były publikowane w prasie francuskiej (m.in. „Le Monde”, „Libération”, „Le Figaro”, „République des Pyrénées”, „Le Parisien”).

Krzysztof Pilecki (ur. 1958) - aktywny uczestnik prac Tyskiego Klubu Fotograficznego KRON (1976-1983), Grupy Twórczej HARD, Katowickiego Towarzystwa Fotograficznego, Grupy 999; członek Okręgu Śląskiego Związku Polskich Artystów Fotografików (od 1985). Nauczyciel fotografii, związany z Akademią Sztuk Pięknych w Katowicach (1992-1995), Wydziałem Radia i Telewizji Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach (2008-2018), aktualnie z Centrum Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego w Jaworznie.

Henryk Rączkowski (1952-2008) - członek KRONU (1976-1983) i jego drugi prezes (po Bronisławie Majewskim), sprawny organizator życia kulturalnego w Tychach, z zawodu technik górnik, fotografią zajmował się amatorsko, pracował w Zakładzie Elektroniki Górniczej w Tychach.

Mieczysław Wielomski (1948-2018) - organizator śląskiego środowiska fotograficznego, twórca takich formacji, jak Tyski Klub Fotograficzny KRON (1976-1983; od 1982 Samodzielna Grupa Twórcza KRON w Czechowicach-Dziedzicach), Grupa Twórcza HARD, Landskapiści, Pictorial Team, Stowarzyszenie Fotograficzne „Przeciw Nicości”. Każda z nich odzwierciedlała aktualne zainteresowania twórcy możliwościami kreacyjnymi fotografii, od klasycznego dokumentu po cyfrowe przetworzenia. Członek Okręgu Śląskiego Związku Polskich Artystów Fotografików (od 1985) i Fotoklubu Rzeczypospolitej Polskiej.

Zbigniew Zalewski (ur. 1951) - członek KRONU (1978-1983), posiada uprawnienia instruktora fotografii. Zorganizował i prowadził ciemnie oraz kółka fotograficzne w Szkole Podstawowej nr 18 w Tychach oraz w hotelu robotniczym Przedsiębiorstwa Ciężkiego Sprzętu Budowlanego Budownictwa Węglowego w Tychach, gdzie pracował jako instruktor kulturalno-oświatowy (1977-1981). Przez ponad trzydzieści lat aktywny działacz PTTK - m.in. przewodnik GOT i OTP, strażnik ochrony przyrody. W 1987 roku otrzymał tytuł Instruktora Fotografii Krajoznawczej PTTK. Uzyskał akceptacje prac i nagrody na kilkudziesięciu konkursach krajowych, m.in. Grand Prix w konkursie „Moje miasto - moja ulica” organizowanym przez Wojewódzki Ośrodek Kultury w Katowicach (1983).

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu Narodowego Centrum Kultury: Kultura - Interwencje. Edycja 2023.

• data: 13 października (piątek), godz. 18.00
• miejsce: Muzeum Miejskie w Tychach, Stary Magistrat, pl. Wolności 1
• prowadzi: Ewelina Lasota
• tłumaczy: Irena Piecha
• zapisy: 887 450 212 (także SMSem), g.oleksy@muzeum.tychy.pl
• wstęp wolny
• więcej: https://muzeum.tychy.pl/wydarzenie/tyski-klub-fotograficzny-kron-slask-1978-1983-2/

więcej o wystawie „Tyski Klub Fotograficzny KRON. Śląsk 1978-1983“: https://muzeum.tychy.pl/wystawa/tyski-klub-fotograficzny-kron-slask-1978-1983/