Na Wartogłowcu oznaczono grób powstańca śląskiego Macieja Dedy znakiem pamięci „Tobie Polsko”

Uroczystość rozpoczęła się wystąpieniem Jana Kwaśniewicza, który przybliżył ideę akcji „Powstańcy to wiara, nadzieja i cud - ocalmy groby Powstańców Śląskich od zapomnienia!” mającą na celu zewidencjonowanie jak największej liczby grobów, w których spoczywają powstańcy śląscy, a dotąd nie figurujących w dostępnych ewidencjach prowadzonych przez instytucje samorządowe i państwowe. Następnie Danuta Mikoda (IPN w Katowicach) przybliżyła życiorys Macieja Dedy. Po modlitwie w intencji zmarłego powstańca poprowadzonej przez ks. Adama Pukocza przystąpiono do aktu oznaczenia grobu znakiem pamięci „Tobie Polsko”, jak również plakietą „grób wetrana”. Całość zakończyła się wspólną pamiątkową fotografią.

W wydarzeniu udział wzięli: naczelnik Oddziałowego Biura Upamiętniania Walk i Męczeństwa IPN Jan Kwaśniewicz, proboszcz parafii Świętej Rodziny w Tychach, wicedziekan dekanatu Tychy Stare ks. Adam Pukocz, dyrektor Muzeum w Tychach Aleksandra Matuszczyk, przedstawiciel Młodzieżowego Domu Kultury nr 1 im. Artystów Rodu Kossaków w Tychach, delegacja członków Towarzystwa Miłośników Lwowa i Kresów Południowo-Wschodnich Oddział w Tychach na czele z prezes Janiną Półtorak, kompania honorowa kadetów z Zespołu Szkół im. Orląt Lwowskich w Tychach Zakładu Doskonalenia Zawodowego w Katowicach wraz z pedagogami. Szczególnymi uczestnikami wydarzenia byli potomkowie rodziny weterana powstań śląskich.

Maciej Deda urodził się 11 lutego 1888 r. w Paprocanach z ojca Wojciecha i matki Franciszki. Po ukończeniu szkoły ludowej rozpoczął pracę w kopalni. W okresie od 1907 do 1909 r. był członkiem Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” gniazdo w Roździeniu. W 1919 r. wstąpił do Polskiej Organizacji Wojskowej Górnego Śląska i prężnie działał aż do jej rozwiązania. W czasie Plebiscytu był członkiem Komisji Wyborczej. Brał czynny udział we wszystkich trzech powstaniach śląskich. Od 1926 r. radny gminy Paprocany. Aktywny działacz i sekretarz miejscowego Zarządu Związku Powstańców Śląskich. W 1935 r. wybrany przewodniczącym Komisji Weryfikacyjnej. Uhonorowany Krzyżem Zasługi. Zmarł 6 września 1975 r. w Tychach.

Akcja oznaczania grobów znakiem pamięci opracowanym przez Oddziałowe Biuro Upamiętniania Walk i Męczeństwa IPN w Katowicach rozpoczęła się 5 lipca 2021 r w dzień setnej rocznicy zakończenia III powstania śląskiego. Znak pamięci „Tobie Polsko” ma formę proporczyka o rozmiarach ok. 20 x 8 cm wykonanego z porcelany nagrobnej. Umieszczono na nim inwokację „Tobie Polsko”, pod którą znajduje się wizerunek orła otoczonego datami powstań, a poniżej napisy „Grób Powstańca Śląskiego” i „Instytut Pamięci Narodowej”.

Proporzec jest wzorowany na sztandarze powstańczym „Tobie Polsko”, który wykonano na początku 1920 r. w pracowni przy redakcji „Katolika” w Bytomiu i który obecnie znajduje się w zbiorach Muzeum Czynu Powstańczego w Górze Św. Anny. Muzeum posiada także fotografię z uroczystości upamiętniającej uchwalenie Konstytucji 3 Maja, która przedstawia pochód mieszkańców wsi Osiek (pow. strzelecki, woj. opolskie) z tymże sztandarem niesionym przez A. Szulca do Rozmierzy. Uroczyści te obchodzono na całym Górnym Śląsku w niedzielę 2 maja 1920 r. i były to pierwsze legalne obchody tej rocznicy na tym terenie.

Dzięki postanowieniom artykułu 88 Traktatu Wersalskiego o przeprowadzeniu plebiscytu, dla zapewnienia jego bezstronności, w lutym 1920 r. obszar plebiscytowy wyłączono z państwa niemieckiego i poddano kontroli wojsk alianckich, a pełnię władzy przejęła na nim Międzysojusznicza Komisja Rządząca i Plebiscytowa Górnego Śląska z gen. Henri Le Rondem na czele. Umożliwiło to Polakom legalne demonstrowanie swoich dążeń i używanie symboli narodowych.